Cáin Talún Criosaithe Cónaithe

Mhol Tithíocht do Chách– Plean Tithíochta Nua d’Éirinn an Rialtais cáin nua chun talamh folamh a ghníomhachtú ar mhaithe le críocha cónaithe mar chuid den Chonair chun Soláthar Tithíochta Nua a Mhéadú.

Tháinig Cáin Talún Criosaithe Cónaithe isteach san Acht Airgeadais 2021. Tá an próiseas chun talamh lena mbaineann an cháin a shainaithint ar siúl anois agus beidh an cháin iníoctha ó 2024.

Is é cuspóir na cánach ná talamh a ghníomhachtú atá seirbhísithe agus criosaithe le haghaidh úsáide cónaithe nó úsáide measctha, lena n-áirítear úsáid chónaithe, chun soláthar tithíochta a mhéadú agus chun athghiniúint tailte folmha agus díomhaoine in áiteanna uirbeacha a chinntiú. Aithníodh na suíomhanna seo laistigh de phleananna reachtúla úsáide talún mar shuíomhanna cuí le haghaidh tithíochta agus bhain siad tairbhe as infheistíocht sna príomhsheirbhísí chun tacú le tithíocht a sheachadadh.

Tá dhá chuid ag an bpróiseas CTCC

1) An talamh a aithint agus a mhapáil i scóip don cháin. Tugann údaráis áitiúla faoi seo trí dhréacht-léarscáileanna agus léarscáileanna forlíontacha a fhoilsiú – féach thíos.

2) Riarachán na cánach, atá le déanamh ag na Coimisinéirí Ioncaim ó 2024 ar aghaidh.

Talamh a aithint atá faoi dhliteanas CTCC

D'ullmhaigh Comhairle Contae Fhine Gall dréachtléarscáil den talamh a mheastar a bheith i scóip don CTCC amhail an 1 Deireadh Fómhair, 2022.

Tá an dréachtléarscáil ar fáil anseo agus ag Oifigí Chomhairle Contae Fhine Gall:
(Le linn gnáthuaireanta oifige, Luan go Déardaoin 9.00rn-5.00in agus Dé hAoine 9.00rn go 4.30in):
• Halla an Chontae, An Phríomhshráid, Sord, Co
• Oifigí Cathartha, Bóthar an Gharráin, Baile Bhlainséir, Baile Átha Cliath 15

Féadfaidh aon daoine nó páirtithe leasmhara aighneachtaí a dhéanamh maidir le talamh ar an dréachtléarscáil. Pléitear sa bhreis leis seo i mionsonraí thíos.

Tabhair faoi deara, le do thoil, nach bhfuil maoine cónaithe faoi réir CTCC má tá siad faoi réir Cánach Maoine Áitiúla, cé go bhfuil siad san áireamh ar an léarscáil. Ní gá aighneacht a dhéanamh chun an cineál maoine cónaithe seo a bhaint den léarscáil.

Is féidir leis an bpobal aighneachtaí a dhéanamh ar an dréachtléarscáil ó 1ú Samhain 2022 go dtí 1ú Eanáir 2023. Is féidir leis na haighneachtaí seo agóid a dhéanamh i gcoinne tailte áirithe a chur san áireamh ar an dréachtléarscáil ar an mbonn nach gcomhlíonann na tailte sin na critéir atá leagtha amach laistigh den reachtaíocht ábhartha; an dáta ar a meastar go gcomhlíonann an talamh na critéir seo; nó is féidir athrú criosaithe a iarraidh. Le linn chéim na dréachtléarscáile, Is féidir le haighneachtaí talamh breise a aithint freisin ar cosúil go gcomhlíonann siad na critéir agus mar sin bíonn sé laistigh den scóip agus a d'fhéadfaí a chur ar an léarscáil fhorlíontach.

Foilseofar léarscáil fhorlíontach ar an 1 Bealtaine 2023 a aithneoidh talamh breise a mheastar a bheith i scóip mar thoradh ar athrú criosaithe, seirbhísithe nó i gcás ina dtagann an t-údarás áitiúil ar an eolas go bhféadfadh talamh, nach raibh le feiceáil ar an dréachtléarscáil, na critéir a chomhlíonadh maidir le bheith i scóip, ar nós an áit ar aithníodh é seo le linn aighneachtaí. Beidh an léarscáil fhorlíontach ar taispeáint go poiblí freisin agus oscailte d'aighneachtaí a d'fhéadfadh agóid a dhéanamh i gcoinne talamh breise a chur san áireamh ar an léarscáil.

Cuirfear talamh atá le feiceáil ar na dréachtléarscáileanna agus na léarscáileanna forlíontacha araon san áireamh, arna leasú chun toradh na n-aighneachtaí a rinneadh maidir leis an talamh ar na léarscáileanna seo a chur san áireamh ar an léarscáil dheiridh talún i scóip don cháin i limistéar an údaráis áitiúil a fhoilseofar an 1 Nollaig 2023. Beidh an talamh seo faoi réir na cánach mura bhfuil sé díolmhaithe mar mhaoin chónaithe, mar atá leagtha amach thuas.

Cuimsíonn léarscáil CTCC, mar a d'ullmhaigh agus a d'fhoilsigh na húdaráis áitiúla í, tailte a chomhlíonann na critéir ábhartha le cur ar an léarscáil mar atá leagtha amach sa reachtaíocht.

Is faoi na Coimisinéirí Ioncaim é riar an CTCC.

Is féidir teacht ar an reachtaíocht atá mar bhonn leis an CTCC ag Cuid 22A denAcht um Chomhdhlúthú Cánacha 1997. Is féidir treoir maidir le riaradh na cánach a fháil anseo 

Is féidir breathnú anseo ar na Treoirlínte maidir le Cáin Talún Criosaithe Cónaithe, mar atá ullmhaithe agus foilsithe ag an Roinn Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta, chun cabhrú le húdaráis phleanála na léarscáileanna a fhoilsiú.

Is féidir leat freagraí a fháil ar roinnt ceisteanna a chuirtear go minic faoin CTCC agus conas aighneacht a dhéanamh anseo 

Faigh amach níos mó ar ár leathanach Cáin Talún Criosaithe Cónaithe